Covid 19 nerede görüldü?
Covid 19 kuş gribi, sars ve mers virüsünden sonra 2019 aralık ayında görüldüğü için Covid-19 ismiyle adlandırıldı. Yeni tip ve bilinmeyen Koronavirüs türü olarak ilke ilk olarak Çin’in Vuhan Eyaleti’nde trspit edildi. 2019 Aralık ayının sonlarında solunum yolu belirtileri (öksürük, Ateş,nefes darlığı) gösteren bir grup hastada yapılan buluğular sonucunda 13 Ocak 2020’de tanımlanan bir virüstür.
Dünya Sağlık örgütü tarafından ise pandemi yani salgın hastalık olarak ilan edilmiştir. İlk salgının başladığı ülke konusunda Çin ve ABD arasında karşılıklı suçlamalar dahi yapılmıştır.
Salgın başlangıçta hastalığın çıktığı bölgedeki deniz ürünleri içinde özellikle su yılanında ve hayvan pazarında yarasada tespit edilmiştir. Daha sonra insandan insana bulaşarak Vuhan başta olmak üzere Hubei eyaletine ve Çin Halk Cumhuriyeti’nin diğer şehirlerine yayılmıştır. Bu yayılma başta Çin ile irtibatlı ülkelere yayılmış ve Avrupa ve İran’dan başlayarak Dünya’ya yayılmıştır.
Koronavirüsler, insanlarda veya hastalığa neden olan geniş bir virüs ailesidir. İnsanlarda, birkaç koronavirüsün soğuk algınlığından Orta Doğu Solunum Sendromu (MERS) ve Şiddetli Akut Solunum Sendromu (SARS) gibi daha şiddetli hastalıklara kadar solunum yolu enfeksiyonlarına neden olduğu geçmiş dönemde tespit edildi. Yeni Koronavirüs Hastalığına SAR-CoV-2 virüsü neden olur.
Covid 19 Belirtileri Nelerdir?
En sık ve yaygın karşılaşılan belirtiler ateş, Kuru öksürük, yorgunluk ve nefes darlığıdır. Daha seyrek görülen belirtiler ise boğaz ağrısı, ağrı ve sızı, konjunktivit, ishal, baş ağrısı, koku duyusunun kaybı, kas ağrıları, ciltte döküntü ya da el veya ayak parmaklarında renk değişimidir. Şiddetli olgularda zatürre, ağır solunum yetmezliği, böbrek yetmezliği ve ölüm ile sonuçlanmaktadır. Bu belirtiler olmakla birlikte oranı bilinmeyen kişide salgınla ilgili hiçbir belirti göstermeyen hastaların oranı da az değildir.
Covid 19 Nasıl Bulaşır?
En yaygın bulaşma şekli Hasta bireylerin öksürmeleri aksırmaları veya nefes vermesi ile ortama saçılan damlacıkların solunması ile bulaşır. Hastaların solunum parçacıkları ile kirlenmiş yüzeylere temas etmeleri sonrasında eller yolu ile yüz, göz, burun veya ağıza götürülmesi sonucunda virüse yakalanma oranı artmaktadır. Yıkanmamış ellerle göz, burun veya ağıza temas etmek en riskli davranışlar arasına girmiş ve hijyen, mesafe ve maske kullanımı öne çıkmıştır.
covid 19 risk grupları kimlerdir?
COVID-19 enfeksiyonu her kişiye aynı oranda etki etmiyor. Bazı kişilerde hiç belirti ve etki etmeden atlatılırken bazı kişilerde etki ve sonucu ciddi olabilmektedir. Hamileler ve çocuklar en az riskli gurup içindedir. Bazı insanların daha fazla hastalanma ve ciddi semptomlar geliştirme riski altında olduğunu tespit edilmiştir.
- Tespit edilen Vakaların yüzde 80'i hastalığı hafif geçirmektedir.
- Tespit edilen Vakaların %20’si hastane ortamında tedavi edilmektedir.
- Hastalık, genellikle 60 yaş ve üzerindeki kişileri daha fazla etkilemektedir.
Hastalıktan En Çok Etkilenen Kişiler:
- 60 yaş üstü olanlar:
- Kalp hastalığı
- Ciddi kronik tıbbi rahatsızlıkları olan insanlar
- Diyabet hastası
- Hipertansiyon
- Kronik Solunum yolu hastalığı
- Sağlık Çalışanları
- Kanser gibi
Çocuklar Risk Altında Mı?
Çocuklarda şu ana kadar hastalık nadir ve hafif görünmektedir. Çocuklarda şimdiye kadar ölüm çok ciddi hastalığı olan çok az sayıda kişide görülmüştür.
Hamileler Risk Altında Mı?
COVID-19 enfeksiyonu gelişen gebe kadınlarda hastalığın ciddiyeti konusunda sınırlı bilimsel kanıt vardır.
Bununla birlikte mevcut bilgiler COVID-19 enfeksiyonu sonrası hamile kadınlar arasındaki hastalık şiddetinin, hamile olmayan yetişkin kişilerde de aynı olduğu ve COVID-19 genel belirtileri ile ötüştüğü görülmüştür.
Şu ana kadar COVID-19'un anneden bebeğe hamilelik esnasında bulaştığına dair de bir kanıt bulunmamaktadır.
Covid 19 tanısı nasıl konur?
Yeni Koronavirüs tanısı için gerekli moleküler testler vasıtası ile laboratuvar ortamında yapılır. Tanı testi Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü Ulusal Viroloji Referans Laboratuvarında ve belirlenmiş Halk Sağlığı Laboratuvarlarında yapılmaktadır. Bu merkezler sağlık bakanlığına bağlı belirtilen yerlerdir.
Korunma Yolları Nelerdir?
Mümkün olduğu kadar yurtdışı ve yurtiçi yolculuk yapılmaması tavsiye edilmektedir. Seyahatin zorunlu olduğu durumlarda aşağıdaki kurallara dikkat edilmelidir:
Akut solunum yolu enfeksiyonlarının genel bulaşma riskini minimuma indirmek için önerilen temel ilkeler Yeni Koronavirüs Hastalığı (COVID-19) için de geçerlidir. Bunlar;
-El temizliğine; Ellerin tüm bölgesi en az 20 saniye boyunca sabun ve suyla yıkanmalı, sabun ve suyun olmadığı durumlarda alkol bazlı el antiseptiği kullanılmalıdır. Antiseptik veya antibakteriyel içeren sabun kullanmaya gerek yoktur, normal sabun yeterlidir.
- Eller yıkanmadan ağız, burun ve gözlerle temas edilmemelidir.
- Hasta insanlarla mesafe koyarak bir araya gelmelidir. (mümkün ise en az 1 m uzakta bulunulmalı).
- Özellikle hasta insanlarla veya çevreleriyle doğrudan temas ettikten sonra eller sık sık temizlenmelidir
- Hastaların yoğun olarak bulunması nedeniyle mümkün ise sağlık merkezlerine gidilmemeli, sağlık kuruluşuna gidilmesi gereken durumlarda diğer hastalarla temas en aza indirilmelidir.
- Öksürme veya hapşırma sırasında burun ve ağız tek kullanımlık kağıt mendil ile örtülmeli, kağıt mendilin bulunmadığı durumlarda ise dirsek içi kullanılmalı, mümkünse kalabalık ortamlardan kaçınılmalı, eğer kalabalım ortamlara girmek zorunda kalınıyorsa ağız ve burun kapatılmalı, tıbbi maske kullanılmalıdır. Yüz siperliği ile bu korunma desteklenebilir.
- hayvan ürünleri tam pişirilerek yenilmeli az pişmiş gıdalardan kaçınılmalıdır. İyi pişmiş yiyecekler tercih edilmelidir.
- Çiftlikler, canlı hayvan pazarları ve hayvanların kesilebileceği alanlar gibi genel enfeksiyonlar açısından yüksek riskli alanlardan kaçınılmalıdır.
- Seyahat sonrası 14 gün içinde herhangi bir solunum yolu semptomu olursa maske takılarak en yakın sağlık kuruluşuna başvurulmalı, doktora seyahat öyküsü hakkında bilgi verilmelidir.
-Çalışma ortamlarında temizlik, mesafe ve koruyucular kullanılmalı, ortamlar sık sık havalandırılmalı. Kişi ve ortam temizliği üst seviyede olmalı.
-Toplu ortamlarda mesafe ve korunmaya dikkat edilmeli, ortak kullanım alanları azaltılmalı ve temiz tutulmalıdır.
Sağlık Bakanlığı Bilgilerinden faydalanılmıştır.
www.birbiral.com
